Onbeschrijfelijk vrouwelijk: DDR-kunst toont sterke vrouwen in Cottbus

Onbeschrijfelijk vrouwelijk: DDR-kunst toont sterke vrouwen in Cottbus

Bij de dieselcentrale Cottbus draait momenteel alles om de veelzijdige kunstscène van de DDR. De tentoonstelling ‘Indecribably Female’ toont tot 10 augustus een indrukwekkend beeld van vrouwen in de DDR en belicht het werk van weinig bekende kunstenaars. Een hoogtepunt is de tekening ‘Vrouw in een wiel’ van Sabine Herrmann, waarin de spanning tussen kwetsbaarheid en doorzettingsvermogen aan de orde komt. Monika Geilsdorf, die zichzelf in 1976 trots als jonge vrouw presenteerde op een zelfportret, weerspiegelde de realiteit van gelijke rechten. In 1894 creëerde Hans Jüchser een indrukwekkend portret van zijn vrouw Helga, dat stilistisch indrukwekkend is door zijn elegante pose.

De sfeer van de tentoonstellingen wordt verrijkt door de foto's van Evelyn Richter, die zich richt op vrouwelijke werknemers op de werkvloer, terwijl Rudolf Bergander de “Trümmerfrauen” in 1955 in zacht realisme schilderde. Bijzonder ontroerend is een reeks beelden die onderwerpen als het ouder wordende lichaam en eenzaamheid behandelen. Hieronder valt ook de fotografie van Gundula Schulze Eldowy, die Tamerlan, een oude vrouw, jarenlang vergezelde. Een begeleidende kabinetstentoonstelling belicht ook jeugdrebellen en punk in de DDR, met een duidelijke focus op lokale actoren.

Een kijkje in het verleden

Iedereen die geïnteresseerd is in de culturele trends van de DDR heeft nog meer mogelijkheden bij de Cottbus-dieselcentrale. De tentoonstelling ‘Against the Grain or Danced Rage’ loopt tot 17 augustus en de show ‘Sendung aus dem Gegenraum’ is te zien tot 24 augustus. Deze laatste gaat over strategieën van netwerken onder staatscontrole en toont onder meer portretten van jonge vrouwen in de stijl van de jaren twintig van Clemens Gröszer. Een met de hand getekende lijst uit het archief van de Stasi bevat ‘negatief-decadente jongeren’ die als onderdeel van de scene werden gezien.

Posters, foto's en filmpjes geven een levendig inzicht in de punkscene van die tijd. Een citaat van Lutz Dammbeck weerspiegelt de verbinding tussen staatskunstenaars en de contrarevolutionaire avant-garde, terwijl de tentoonstellingen een ontspannen relatie laten zien met de heroïisering van het dissidentisme. Spannend zijn ook de posters van Eigen + Art, die het begin van de galerie in een zolderappartement in Leipzig in 1983 documenteren.

Muziek als weerstand

Een ander hoogtepunt in de dieselcentrale was de reizende tentoonstelling “Free jazz in de DDR. Wereldstandaard in de surveillancestaat”. Deze tentoonstelling, die tot stand kwam in samenwerking tussen het Berlin Remembrance Laboratory en het Huis van de Brandenburg-Pruisische geschiedenis, ging in op de opwindende ontwikkeling van de freejazzscene in de DDR. Ondanks een toezichtstaat bloeide deze muziekstijl vanaf het begin van de jaren zeventig en bracht internationaal gewilde muzikanten voort.

De openingsdag, 21 november 2013, inclusief het concert van Helmut “Joe” Sachse en Uwe Kropinski, was een groot succes. Exposities uit de collectie van het kunstmuseum documenteren de creatieve kracht van deze beweging. Even opwindend zijn de reacties van de staat, die varieerden van onbegrip tot druk en steunaanbiedingen. De tentoonstelling belichtte de vreugde van het spelen en genieten van de freejazzscene en biedt een interessante herinnering aan de culturele bakermat van de DDR.

De dieselcentrale van Cottbus blijft een belangrijke plaats om de culturele geschiedenis van de DDR levend te houden. Het biedt niet alleen een blik op het verleden, maar weerspiegelt ook hoe kunst en muziek een stem vonden in het verzet tegen staatscontrole. Iedereen die geïnteresseerd is in dit onderwerp is van harte uitgenodigd om de huidige tentoonstellingen te bezoeken en zich onder te dompelen in een baanbrekende tijd.

Meer over de lopende tentoonstellingen leest u in de reportages taz en van Niederlausitz-stroom lees op.